بامدادان که تفاوت نکند لیل و نهار
خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
آفرینش همه تنبیه خداوند دل است
دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
این همه نقش عجب بر در دیوار وجود
هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
(سعدی )
نوروز، روز تبدل طبیعت است.کاش هنگامه تبدل ظاهر و باطن آدمی نیز می بود.
به راستی آدمی گوهر یکدانه خلقت است و می تواند بس شگفت و سترگ باشد. آنگاه که قفس هوای نفس بشکند و چشم دل ، به دیدار راز خلقت بازگشاید. اما نه، می تواند شگفت هم نباشد و زبان جز به راستی نچرخاند و دست ، جز به کمک نگشاید و پای ، جز به همرهی ننهد. می تواند انسانی باشد چونانکه آفریده شده،پاک تا بدان پایه که فرشتگانی را مایه حسرت شود.
. . . . . و بهار فصل بیداری خاک است،کاش هنگامه بیداری جان نیز می بود، نوروز رستاخیزی است بی تردید،بی آنکه واژه ای،اسطوره ای و یا تاریخی برآن علتی شود.
این نفس جانبخش نسیم نوروزی است که به اذن خالق آب را فرمان حرکت و گیاه را حکم رشد می دهد تا آب و خاک و هوا موسیقی دل انگیز حیات را در گوش طبیعت ترنم کنند.
و این همه آیتی باشد ما را ، که گرفتار نسیان شده ایم – که گرفتار نسیان نشویم.
از امام جعفر صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند: در آغاز فروردین آدم آفریده شد و آن روز فرخنده ای است برای خواستن نیازها و بر آورده شدن دعاها و فراگرفتن دانش و عقد ازدواج و مسافرت و داد و ستد.
در این روز فرخنده بیماران رو به بهبودی می روند و روزی ها فراوان می شود.
در روایتی دیگر از قول امام موسی بن جعفر علیه السلام آمده است که حضرت درباره ی نوروز فرموده اند: این روز بسیار قدیمی است روز نوروز خداوند از بندگان خویش پیمان گرفت که او را پرستش کنند و برای او شریک قائل نشوند و به آیین پیامبرانش درآیند و دستورهایشان را بپذیرند و آن را انجام دهند آن روز نخستین روزی است که خورشید تابید و بادهای یاری دهنده وزیدن گرفت و گل بر روی زمین رویید.
نوروز روزی است که جبرییل امین بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شد، در آن روز حضرت ابراهیم علبه السلام بت ها را شکست و در آن روز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را در خانه ی کعبه بر بالای دوش گرفت تا بت های قریش را به پایین بیفکند در برخی کتابها نیز آمده است که حضرت قائم امام زمان عجل الله تعالی فرجه در چنین روزی ظهور خواهد کرد.
از امام صادق علیه السلام روایت شده که نوروز روزی است که در آن قائم ما اهل بیت ظاهر می شود و خداوند او را ظفر خواهد داد، هیچ نوروزی نمی آید مگر آن که ما امید فرج داریم.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی ره در کتاب شریف مفاتیح الجنان می نویسد: اعمال نوروز چنان است که حضرت صادق علیه السلام به معلی بن خنیس تعلیم فرمود، چون روز نوروز شود غسل کن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و خود را به بهترین عطرها خوشبو گردان و در آن روز روزه بگیر، وقتی از نماز پیشین و پسین و نافله های آن فارغ شدی چهار رکعت نماز بگذار، هر دو رکعت به یک سلام؛ در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره والعصر و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره کافرون و در رکعت سوم بعد از حمد ده مرتبه سوره اخلاص و در رکعت چهارم بعد از حمد ده مرتبه سوره فلق را بخوان و بعد از نماز سجده شکر به جا آور و دعای مخصوص نوروز را بخوان اگر چنین کنی گناهان پنجاه سال تو آمرزیده خواهد شد. ان شاء الله
از نگاه رهبری
بهارى در زندگى و روش و منش کارىِ خود به‌وجود بیاوریم و حقیقتاً نوروز را نوروز کنیم. بهار، فصل رویش و برکت و ازدیاد است. رویش و برکت و ازدیاد را در فردِ خودمان، در درون و قلب خودمان و همچنین در محیط کارى و اجتماعى خودمان وجهه‌ى همت قرار بدهیم؛ و این کار شدنى است؛ آن‌وقت نوروز، حقیقتاً نوروز خواهد شد. در روایتى، درباره‌ى نوروز از امام سؤال کردند؛ ایشان روزهایى را در تاریخ بشر ذکر کردند و فرمودند اینها نوروز است. البته من آن روزها را دقیقاً یادم نیست؛ مثلاً فرض کنید هبوط آدم، یا بعثت پیغمبر، یا ولایت امیرالمؤمنین، نوروز است. این، معناى خیلى دقیق و لطیفى است. بعضى خیال کرده‌اند معنایش این است که همه‌ى اینها روز اول بهار اتفاق افتاده! معنایش این نیست؛ معنایش این است که نوروز یعنى روزى نو. روز نو به معناى این نیست که آفتاب از جاى دیگرى طلوع کند یا وضع گردش عالم دگرگون شود؛ بلکه معنایش این است که در محیط زندگى انسان یک پدیده‌ى نو مشاهده شود؛ کمااین‌که در طبیعت یک پدیده‌ى نو مشاهده مى‌شود، که رویش و پرورش و ازدیاد و برکت است. بنابراین روزى که خداى متعال پیغمبر را مبعوث کرد، حقیقتاً براى تاریخ بشر نوروز بود؛ روز نویى بود. آن روزى که امیرالمؤمنین به ولایت منصوب شد، حقیقتاً روز نویى بود؛ نوروز بود. با این حساب، مى‌شود گفت روز بیست‌ودوم بهمن حقیقتاً یک نوروز بود و براى جامعه‌ى ایرانى و تاریخ کشور ما یک روز نو به حساب مى‌آمد. باید سعى کنیم همه‌ى نوروزها را - که یک حادثه و پدیده‌ى طبیعى است - براى خودمان هم یک روز نو بکنیم.