ویژهنامه زن در آینه مطبوعات (ویژه مهر ماه) مجموعه اخبار، مقالات، اطلاعیهها، مصاحبهها و گزارشات مربوط به مسائل زنان و دختران مندرج در روزنامههای منتشره در سطح کشور میباشد که با هدف اطلاعرسانی آخرین اخبار و مطالب مطرح در سطح کشور در حوزه مسائل زنان و خانواده و شناخت کمیت و کیفیت و نحوه انعکاس مطالب و موضوعات در روزنامهها، جهت تقویت دستاوردهای مثبت و رفع مشکلات و معضلات مربوط به زنان گردآوری شده است. موارد مورد بررسی عبارت است از اخبار و مطالبی که یا بطور مشخص در خصوص زنان است و یا اظهارات و مطالبی که به نقل از یکی از زنان مسئول در کشور بیان شده است. تحلیل و ارزیابی انتشار اخبار و مطالب مربوط به زنان در روزنامههای مهر 1385 در این شماره، به بررسی و ارزیابی 4126 خبر و مطلب از 28 روزنامه منتشره در سطح کشور شامل روزنامههای: آفتاب یزد، آفرینش، فرهنگ آشتی، اعتماد، اعتدال، ابتکار، ابرار، اسرار، جام جم، جمهوریاسلامی، حمایت، خبر، جوان، خراسان، سیاست روز، شاپرک، رسالت، کیهان، اطلاعات، قدس، مردم سالاری، همبستگی، همشهری، کار و کارگر ، صدای عدالت ، کارون ، راه مردم و هموطن پرداخته شده است. تعداد کل اخبار به نسبت ماه گذشته 7 درصد کاهش داشته است و نسبت به شهریور ماه سال گذشته 25/15 درصد کاهش داشته است. از آن جا که کار جمع آوری و ذخیره اخبار به شکل کامپیوتری انجام شده امکان تفکیک و جداسازی رویدادهایی که خبر آن فقط یکبار در روزنامه ها منتشر شده از رویدادهایی که خبر آن بیش از یک بار تا دهها بار به چاپ رسیده است میسر است، نتیجه این بررسی حاکیست از تعداد 4126 و مطلب مورد بررسی تعداد 2254 خبر مربوط به رویدادهای اصلی است و 1872 مورد بقیه تکرار چاپ بعضی از این رویدادها در روزنامه ها یا روزهای مختلف است. بطور میانگین نسبت اخبار تکراری به اخبار اصلی تقریبا 8/0 برابر یعنی 05/83 درصد میباشد،بدین معنی که هر خبر یا رویداد به طور میانگین در کشور 8/1بار چاپ میشود. کلیه اخبار و مطالب مندرج در روزنامهها بر اساس ده موضوع: فرهنگی، آموزشی، اجتماعی، بهداشتی، سیاسی، حقوقی- قضایی، ورزشی، آسیبهای اجتماعی، علمی- پژوهشی و سایر کشورها دسته بندی و تفکیک شده است. اخبار و مطالب فرهنگی خود به موضوعات: ارزشهای دینی، موسیقی- تئاتر- سینما، فرهنگ و ادب، هنرهای تجسمی، فرهنگ عمومی و دیدگاهها و نظرات تفکیک شده است. دسته اجتماعی به موضوعات: ازدواج و خانواده، توسعه و مشارکت اجتماعی، اشتغال، تأمین و حمایت اجتماعی و اوقات فراغت دستهبندی شده است. دستـه آسیبهـای اجتماعی بطور جداگانه در نظر گرفته شده و خود به موضوعــات: خشونت و مزاحمت، فساد اخلاقی و فرار، سرقت و کلاهبـرداری، خودکشی، قتل و جنایت، ســایر آسیبها، اعتیاد و طلاق تفکیک شده است. در جمع بندی و تحلیل مطالب جمع آوری شده به موارد زیر اشاره میشود: 1- ارزیابی تعداد کل اخبار و مطالب به تفکیک موضوع و روزنامه در مجموع اخبار و مطالب کل روزنامهها بالاترین تعداد مربوط به موضوع سایر کشورها (97/24درصد) است. در مرتبه بعد موارد مربوط به موضوع فرهنگی (74/23درصد) سپس اخبار و مطالب مربوط به موضوع آسیبهــای اجتمـــاعی(6/19درصد)و در ردههـــای بعدی به ترتیب اخبارومطالباجتمـــاعــی(89/7درصد)، ورزشی(14/7درصد)،بهداشتی (67/5درصد)،سیاسی(12/4درصد)، علمی-پژوهشی(92/2درصد)،حقوقی و قضایی(17/2درصد)، آموزشی (68/1درصد)، قرار گرفته است. بطور کل اخبار و مطالب سایر کشورها و سپس فرهنگی بیشترین تیتر روزنامهها در مورد مسـائل زنان را به خود اختصاص داده است. نکته دوم آنکه چنانچه مشاهده میشود تکرار چاپ خبرهای مربوط به آسیب های اجتماعی بیشتر از سایر موضوعات و برابر با 07/173درصد تعداد اصلی این وقایع است و از این جهت موضوعات آموزشی و علمی و پژوهشی در مرتبه دوم و سوم قرار دارد و این درحالیست که به رویدادهای حقوقی و قضایی کمتر توجه شده و غالباً به یکبار درج خبر بسنده شده است. در موضوع فرعی آسیبهــای اجتماعی بیشترین عناوین خبری مربوط به موضوع خشونت و مزاحمت (55/37درصد)، سایر آسیبها (33/25درصد)، سرقت و کلاهبرداری (63/10درصد)، قتل و جنایت (18/10درصد)، فساد و فرار (10/6درصد) و طلاق (20/5درصد) ، در مرتبه بعدی به ترتیب، اعتیاد (39/3درصد) و خودکشی (58/1درصد) را در برگرفته است. موارد مربوط به خشونت و مزاحمت شامل کلیه اخبار و مطالب مربوط به اعمال هرگونه خشونت و مزاحمت اجتماعی، خشونت و ایذاء خانگی است که در آن قربانی زن یا دختر میباشد و موارد مربوط به قتل و جنایت شامل کلیه مواردی است که قاتل وضارب زن میباشد. نکته قابل توجه آنست که تکرار و چاپ خبرهای مربوط به خشونت و مزاحمت در مرتبه اول و برابر با 07/268 درصد رویدادهای اصلی است و این بدین معنی است که هر خبر مربوط به خشونت و مزاحمت به طور متوسط 4 بار در روزنامه های مختلف چاپ شده است و از این جهت موضوعات قتل و جنایت و سرقت و کلاهبرداری در مرتبه دوم و سوم قرار دارد. در موضوع کلی اجتماعی بیشترین عنـاوین مربوط به مـــوضوع ازدواج و خانواده (62/46درصـد) است و در مرتبههـــای بعـد به ترتیب توسعه و مشارکت (28/25درصـد)، اشتغال (04/14درصد) تامین و حمایت (92/12درصـد)، و اوقات فراغت (12/1) قرار گرفته است. موارد مربوط به توسعه و مشارکت اجتماعی شامل کلیه اخبار و مطالب مربوط به ابعاد مختلف مشارکت اجتماعی زنان شامل انتصاب در مسئولیتها و سمتهای مختلف و فعالیتهایی در قالب تشکلهای غیر دولتی و غیره میباشد و موارد مربوط به موضوع اشتغال شامل کلیه اخبار و مطالب خاص اشتغال زنان و مشاغل و حرف مختلفی است که زنان به آن اشتغال دارند. نکته قابل توجه آنست که تکرار چاپ این دسته اخبار نسبت به رویدادهای آسیب های اجتماعی کمتر است و از بین ریز موضوعات اجتماعی بیش از همه اخبار مربوط به ازدواج و خانواده مورد توجه قرار گرفته است که تعداد تکرار چاپ این گونه رویدادها تقریبا برابر38/96درصد اصل وقایع است وبدین ترتیب هر خبر مربوط به تامین و حمایت اجتماعی در روزنامه های مختلف کشور بطور میانگین 9/1 بار چاپ شده است. در موضوعات فرعی مربوط به فرهنگی بیشترین عناوین اختصاص به موضوع تئاتر و موسیقی(48/44) و ارزشهای دینی(16/26درصد)، فرهنگ و ادب(63/16درصد)، هنرهای تجسمی (22/8درصد) فرهنگ عمومی (24/2درصد)، و دیدگاه و نظرات (24/2درصد) قرار گرفته است. نکته قابل توجه آنست که تکرار چاپ خبرهای فرهنگ عمومی مربوط به بیش از دسته های دیگر است.از این جهت رویدادهای مربوط به موسیقی و سینما و تئاتر در مرتبه دوم و اخبار مربوط به فرهنگ و ادب در مرتبه سوم قرار دارد. موضوعات آموزشی به دو دسته آموزش عمومی شامل هر گونه خبر و رویداد مربوط به آموزش ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و آموزش های فنی و حرفه ای مربوط به زنان و دختران و همچنین آموزش عالی شامل کلیه اخبار و رویدادهای مربوط به زنان و دختران در سطح دانشگاهها تقسیم بندی شده است که در این رابطه دسته آموزش عمومی (26/55درصد) اخبار و مطالب و دسته آموزش عالی (73/44درصد) رویدادها را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه آنکه تکرار چاپ خبرهای مربوط به آموزش عمومی بوده و اخبار مربوط آموزش عالی تکرار نداشته است. ارزیابی تعداد کل اخبار و مطالب به تفکیک نوع مطالب، موضوع و روزنامه در این زمینه اخبار و مطالب روزنامهها از منظر انعکاس جنبههای مطلوب و انعکاس ضعف ها و نارسائی ها و جنبه های نامطلوب وضعیت زنان تفکیک شدهاند. در این بررسی صرف نظر از هرگونه اعمال سلیقه و دیدگاه خاص، اخبار از این منظر که هر خواننده بی طرف پس از خواندن آنها برداشت وضعیت نامطلوب و ناخوشایند از وضعیت زنان در ایران را پیدا خواهد کرد به عنوان اخبار نامطلوب تلقی شدهاند. هر چند که تعدادی از این خبرها بیانگر واقعیت هایی است، اما از این نکته نیز نباید غافل شد که در پاره ای از موارد حتی با محوریت یک مطلب یا خبر مطلوب منتشر شده، در حین تحلیل، یک شرایط نامطلوب و ناخوشایند را به خواننده القا میکند. اخبار خنثی اخباری است که با خواندن آن هیچ برداشتی از وضعیت زنان در ایران بدست نخواهد آمد نظیر بسیاری از موارد نظری و علمی و اخبار مربوط به سایر کشورها. روزنامه حمایت روزنامه ای است که بیشترین درصد اخبار و مطالب نامطلوب را به نسبت کل اخبار منتشره کل روزنامه ها به خود اختصاص داده است و روزنامه های: صدای عدالت و اعتماد در مرتبه دوم و سوم قرار دارد. به لحاظ تعداد اخبار نامطلوب روزنامه اعتماد در مرتبه اول قرار دارد. q شاپرک روزنامهای است که بیشترین درصد اخبار مطلوب را به نسبت کل مطالب منتشره در آن روزنامه به خود اختصاص داده است و روزنامه رسالت و اعتدال در مرتبه دوم و سوم قرار دارند، لکن روزنامه اسرار به لحاظ تعداد اخبار مطلوب در مرتبه اول قرار دارد. چنانچه ملاحظه میشود بین درج اخبار مربوط به آسیبهای اجتماعی و انعکاس اخبار نامطلوب رابطه معناداری وجود دارد. البته لازم به ذکر است که اخبار مربوط به صفحه حوادث و آسیبهای اجتماعی مربوط به کل جامعه اعم از زن و مرد است اما از آنجا که در اکثر موارد یکی از طرفین درگیر (قاتل یا مقتول- ضارب یا مضروب) زن است به نوعی در زمره اخبار زنان به حساب آمده است. در کـل موضوعات اخبار مربوط به: امکان حضور معلمان مرد در دبیرستانهای دخترانه بررسی میشود(23) مورد، اخبار مربوط به 1-دختری پدر خود را کشت و 2-قاتل 16ساله افغانی:برای رهایی خواهرم و فرزندانش آدم کشتم (21) مورد و اولین زن فضانورد جهان به زمین بازگشت (20) مورد خبر به ترتیب در مرتبه اول، دوم و سوم قرار دارد. ارزیابی افراد، شخصیتها، مراکز و گروههای خبرساز مهر ماه 1385 در این زمینه، زنان مسئول، مراکز و گروههـــای دولتی و غیردولتی زنان مورد ارزیابی قرار گرفته و تعــداد اخبار مربوط به هر کدام که در روزنامههای مختلف در مهر ماه 1385درج گردیده، مطابق جدول زیر است: افراد و شخصیتهای خبرساز لاله افتخاری الهام امین زاده زهره طبیب زاده عشرت شایق عفت شریعتی منیره نوبخت فاطمه آلیا فاطمه رهبر مراکز و گروههای خبرساز شورای فرهنگی اجتماعی زنان کمیسیون امور بانوان مجلس شورای اسلامی و فراکسیون زنان مجلس مرکز امور زنان و خانواده واحد خبر مرکزاطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان