معنای «ناصبی»
فیروز آبادی گوید: «النواصب والناصبیّةُ و اهلُ النصب: المتدیّنون ببغْضة علیّ رضی الله عنه، لانّهم نصبوا له، أی عادوه».(1) یعنی ناصبی و اهل نصب آنانند که دشمنی حضرت علی(علیه السلام) را جزء دین خود قرار داده اند، و آنان اهل نصب با آن حضرت اند یعنی با او دشمنی دارند.
طریحی نیز گوید: «نصب یعنی دشمنی، و وقتی گفته می شود: «نصب لفلان نصباً» که با او دشمنی نموده باشد، و ناصبی نیز به همین معنا است و او کسی است که تظاهر به دشمنی با اهل بیت یا با شیعیان آنان، چون پیروان اهل بیت هستند می نماید. و پس از نقل سخنان فیروزآبادی گوید: برخی از فضلا گویند: در معنی ناصبی اختلاف است، بعضی گویند: هرکس که دشمنی با اهل بیت(علیهم السلام)نماید ناصبی است. و بعضی گویند هرکس دشمنی با شیعیان آنان کند، و برخی روایات نیز همین معنی دوم را تایید کرده است».(2)
طریحی ابتدا خودش فرمود: کسی که با شیعیان از آن جهت که پیرو اهل بیت هستند دشمنی کند ناصبی می باشد و سپس همین معنا را از برخی ـ که نام آنان را ذکر نکرده است ـ نقل نموده و می گوید روایات شاهد همین معنا است.
و اما معنی اصطلاحی «ناصبی»
مرحوم ابن ادریس فرموده است: «کسی که جنگ در برابر مسلمانان به پا می کند ناصبی است».(3) و فاضل مقداد فرموده است: «ناصبی به پنج معنا به کار می رود: خوارجی که عیب به امیرالمؤمنین(علیه السلام)می گیرند، کسی که به یکی از ائمه اهل بیت(علیهم السلام) چیزی که موجب سقوط عدالت است نسبت می دهد. کسی که وقتی فضیلتی از آنان را می شنود انکار می کند. کسی که معتقد به فضیلت غیر حضرت علی(علیه السلام)بر آن حضرت است. کسی که با آن که می داند نصّ بر حضرت علی(علیه السلام)وجود دارد آن را انکار می کند».(4)
و در روایت صحیحه ای آمده است: «ناصبی کسی نیست که دشمنی با ما اهل بیت نماید، زیرا تو نمی توانی کسی را بیابی که بگوید من پیامبر و خاندان او را دشمنی میورزم، بلکه ناصبی کسی است که خود را در مقام دشمنی شما قرار دهد در حالی که می داند شما ولایت ما را داشته و شیعه ما هستید».(5)
و در روایت دیگری آمده است که: «شخصی از امام هفتم(علیه السلام) سوال نمود چه کسی ناصبی است و آیا برای شناخت ناصبی و امتحان او بیش از این لازم است که اوجبت و طاغوت را مقدم داشته و عقیده به امامت آنان داشته باشد؟ پس در پاسخ آمد: هرکس چنین عقیده ای داشته باشد ناصبی است». برای مطالعه بیشتر اینجا را کلیک کنید
پی نوشت ها
--------
1 . سوره انشراح، آیه 7.
2 . ر.ک: «الکشاف»، ج 4، ص 772.
3 . «السرائر»، ج 3، ص 607.
4 . عبارت فوق را در «التنقیح الرائع» و «نضد القواعد الفقهیه» نیافتم، ولی صاحب جواهر از ایشان نقل کرده است. ر.ک: «جوهر الکلام»، ج 6، ص 66.
5 . «علل الشرایع»، ج 2، ص 289; «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» ص 187; «بحارالانوار»، ج 72، ص 131، ب 101; «وسائل الشیعه»، ج 3، ص 339، ب 2، ابواب مایجب فیه الخمس، ج 3; «مجمع البحرین»، ج 2، ص 174.
6 . «مستطرفات السرائر»، ص 150; «بحارالانوار»، ج 72، ص 135، ح 8; «وسائل الشیعه»، ج 3، ص 339; «جواهر الکلام»، ج 6، ص 64.