خبرگزاری مهر- گروه اقتصادی: از زمانی که بیژن نامدار زنگنه وزیر نیرو در دولت هاشمی رفسنجانی دستور ایجاد مرکز باروری ابرها را صادر کرد، بیش از 10 سال می گذرد و حال کشور در شرایطی قرار دارد که به گفته کارشناسان 4 میلیارد مترمکعب آب از طریق به کارگیری تکنولوژی بارور کردن ابرهاِ برای کشور حاصل می شود.
برآوردها نشانگر این است که تامین این میزان آب به سرمایه گذاری حداقل 500 میلیارد تومانی احتیاج دارد حال آنکه برای اجرای این طرح و استحصال میزان مطلوبی آب از طریق بارورکردن ابرها در سال جاری نیازمند 2 میلیارد تومان اعتبار است که در بودجه سال جاری تنها یک میلیارد تومان برای وزارت نیرو در نظر گرفته شده است.
این درحالی است که سال گذشته 15 میلیارد ریال در بودجه برای به کارگیری این فناوری و تولید آب، در نظر گرفته شده بود که این رقم در سال جاری به 10 میلیارد ریال رسید. بنابراین به نظر می رسد تخصیص بودجه از سوی دولت و مجلس به این طرح ملی معامله ای پرسود را برای کشور رقم زند؛ چراکه هزینه ساخت سدها و استحصال آب از منابع مختلف شاید هزینه های هنگفتی را به کشور تحمیل کند.
ده سال قبل این دستور در شرایطی صادر شد که استان یزد به صورت مقطعی و متفرقه در زمینه باروری ابرها در ارتفاعات شیرکوه و با استفاده از ژنراتورهای زیرزمینی اقداماتی را انجام داده بود اما دولت وقت برای گسترش این فعالیت ها علاقمندی های بسیاری از خود نشان داد و هم اکنون در سال آبی 86-85 قریب به یک سوم مساحت کشور تحت پوشش این طرح قرار گرفته است.
این اقدامات در شرایطی صورت می گیرد که وزارت نیرو براساس ماده 19 "قانون ملی شدن آبها" و ماده 29 "قانون توزیع عادلانه آب"، وظیفه استحصال آب از طریق باروری ابرها را به عهده دارد.
بر این اساس، در آذر 85 پروژه باروری ابرها با استفاده از دو هواپیمای مجهز به تجهیزات مخصوص باروری ابرها در محدوده ای به شعاع 400 کیلومتر از مرکز یزد شامل استانهای فارس، یزد، کرمان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکلویه و بویر احمد، خراسان رضوی و جنوبی، قم و سمنان به اجرا در آمده و تا اردیبهشت سال جاری نیز ادامه داشته است. البته در درازمدت مرکز باروری ابرها باید این توانایی را داشته باشد که کل کشور را تحت پوشش قرار دهد.
در این روش، گلوله های یدور نقره از طریق هواپیماهای ویژه به داخل ابرهای مستعد باران زایی شلیک شده و با تسریع باروری آنها، بارش رخ می دهد. پس از انجام عملیات باروری حدود 30 دقیقه بعد می‌توان شاهد بارندگی بود؛ البته فواصل بارندگی ابرها مشخص است و هر مقدار که دانش قوی‌تر باشد، امکان زمان‌بندی و مکان‌یابی ریزش باران دقیق‌تر خواهد بود.
علیرغم این دستاوردها، در مواردی نیز راندمان بارشها بیش از احد انتظار بوده و منابع غیررسمی خبر از بارش های بیش از حد برخی کشورهای همسایه نظیر افغانستان می دهند و حتی توقف سه ساله این طرح را نیز به دلیل اعتراضات برخی کشورهای همسایه می دانند. این درحالی است که جمع آب مازاد استحصال شده در پروژه های قبلی 5/4 میلیارد مترمکعب بوده که با توجه به محدودیت های منابع آب در مناطق مرکزی رقم قابل توجهی است.
اما وزارت نیرو در دولت نهم نیز اهتمام ویژه ای به اجرای این طرح در کشور داشته و براین اساس، هیئت دولت در جریان سفرهای سال گذشته خود به سه استان کشور، اجرای پروژه بارور کردن ابرها را مصوب کرده بود که در یک مورد تنها مبلغ یک میلیارد ریال برای آغاز عملیات باروری ابرها در جنوب خراسان رضوی اختصاص داده شده است.
این اهتمام در شرایطی صورت می گیرد که وزارت نیرو برای اجرای گسترده این طرح در کشور با مضیقه بودجه ای مواجه است که البته راهکارهایی برای آن دیده شده است.
رسول زرگر معاون وزیر نیرو در این رابطه به خبرنگار مهر می گوید: درخواست هایی از چهار استانی که امسال تحت پوشش پروژه بارور کردن ابرها قرار می گیرند، صورت گرفته تا از طریق بودجه های عمرانی خود به تامین بخشی از منابع مالی پروژه ملی بارور کردن ابرها کمک کنند. وی می افزاید: توقف پروژه طی سه سال اخیر تاثیری در کند شدن اجرای این طرح ملی در کشور نداشته و تنها فرصت سوزی شده است.
به گفته زرگر، مرکز ملی باروری ابرها میزان آب حاصل شده از طریق اجرای این پروژه در سال جاری را تعیین کرده ؛ اما با توجه به نو بودن استفاده از این فناوری در کشور درخواست وزارت نیرو این بوده که کارشناسان روسی نیز این ارقام را چک کنند و هم اکنون وزارت نیرو نیز در انتظار تایید این آمار به سر می برد.
معاون آب و آبفای وزارت نیرو تصریح می کند: حدود 15 روز قبل قرارداد این پروژه با شرکت صافا به عنوان دستگاهی که هواپیماهای این پروژه را در اختیار دارد، منعقد شده است. به هر حال تکنولوژی این موضوع و استفاده از آن در کشور نهادینه شده به نحوی که به گفته زرگر از اول امسال نیز هیچ کارشناس خارجی در این پروژه حضور نداشته است.
زرگر می افزاید: بسته به میزان بارش ها میزان ذخایر اضافه شده به منابع آبی کشور متغیر خواهد بود و معمولا 10 تا 20 بیش از نرم بارندگی ها به منابع آبی اضافه می کند. همچنین پرویز فتاح وزیر نیرو در این رابطه می گوید: امسال بودجه مختصری به موضوع بارور کردن ابرها اختصاص یافته و تاکید وزارت نیرو نیز بر افزایش بودجه است.
به گفته وی، اولین ایستگاه بارورکردن ابرها استان یزد است که برای این منظور نیز دو هواپیما تجهیز و خریداری شده ضمن اینکه خلبان ماهر نیز در اختیار وزارت نیرو قرار دارد. وزیر نیرو می گوید: این هواپیماها بیش از 400 ساعت پرواز داشته اند و طبق آمارهای وزارت نیرو این روش در بارندگی ها در منطقه مرکزی کشور که نیاز فراوان به آب حس می شود، بسیار موثر بوده است.
فتاح با اشاره به ابرهای بدون بارش عبوری از کشور تصریح می کند: با چنین روشی می توان این ابرها را بارور کرد و هم اکنون کشور به این تکنولوژی دست یافته است در حالیکه در گذشته کارشناسان روسی این کار را برای ایران انجام می دادند. وی با تاکید بر ضرورت گسترش ایستگاههای بارورکردن ابرها در کشور می گوید: محل ایستگاههای بعدی نیز تعیین شده است.
به هر حال این پروژه باید با حمایت های همه جانبه دولت و مجلس از طرح بارور کردن ابرها باید همراه باشد و میزان هزینه ای که برای بارش حاصل از بارورکردن ابرها صورت می گیرد، به مراتب بالاتر از سایر روش های تامین آب است به این معنا که هزینه های این روش قابل مقایسه با هزینه احداث سدها و بحث های مربوط به آبخوان داری نیست.
انتهای پیام